f,dalh ms<s.;a ,laÈj h;sjrhdfKda j,afmd, rdyq, ysñ
Y%s ,xldj wE; w;S;fha mgkau úYaj lS¾;shg m;ajQfha uyd m%d{hka yd úYajlS¾;sOr wOHdmk wdh;khla ksidh' ta ta hq.j, úiq úúO úh;ayq úfYaIfhkau úh;a NslaIqyq iSy, Èmh kñka ye`Èka jQ fuu Èjhsk wdishdfõ úYsIag;u ±kqï flakaøia:dkh njg m;a l<y' ta
uyd úh;a h;s .Kfha uE; Nd.fha my< j f,dj tl¨ l< ;j;a uyd m%{fhla jkafka w.a.uyd mKaä; j,afmd, rdyq, ud ysñmdKkah'
j,afmd, rdyq, ysñfhda ksYaÑ; f,i u ;j;a ljfrl=g fyda ióm úh fkdyels ;rfï l+gm%dma;shla w;alr.; Ydia;%Orfhls' tfiau m%duKsl NdId úYdrofhls' ;jo" úYsIag .Kfha f,aLlfhls' ;j;a jfrl Wkajykafia jdÈyisxyfhls' foaYmd,kfha È kï ;u i;=re l`ojqre ìug iu;,d l< yels ;rfï m%n, pKav udre;hls' tfiau úuqla;sldó fmdÿ ck wr.,hkays § fmfruqfKys u úch.%dys Och w; ord wNsudkfhka .uka .;a uyd fikam;sfhls' tfiau m%;sixialrKhg m%sh l< m%.;sYs,s NslaIqjls' fuf,i lafIa;% .Kkdjl m%dudKslfhl= f,i fmks isá rdyq, yduqÿrejka j ngysr f,dalh ms<s.;af;a ,xldfõ m%uqL;u m`äjrhd f,ihs'
idïm%odhslj rdyq, yduqÿrejkaj y`ÿkajd fokafka kï" Wkajykafiaf.a cd;s .%duh jkafka ol=Kq m<df;a .d¨ fldar<fha ;,afma m;a;=fõ msysá j,afmd, kï iqkaor tfiau iY%sl .%duhhs' ifydaoßhka iy fofkl=f.ka hq;a Yla;sula uyd mjq,l oyfjkshd f,i ke;fyd;a nvmaiaid f,i rdyq, ysñhka fuf,dj t<sh olskafka 1907 uehs ui 9 jk Èkh' Wkajykafiaf.a mshd fyÜáf.dv .uf.a fodka lfrda,sia is,ajd jQ w;r uj y;af;dgqj .uf.a is,s`ÿ ydñh' u;= Èkl f,dj;a iiqk;a nen<úfï uyd mqKH Yla;sh o m%{d uysug o iißka u /f.k ú;a fy<fha Wmka fuu mskaj;a orejdg fyÜáf.dv .uf.a fodka fykaøsla o is,ajd hk ku ;enqKs'
.fï —.=K;s,l biafldf,ka˜ bf.kqu wdrïN l< l=vd fykaøsla bf.kqfuys w;s olaIfhla úh' tfy;a lsishï fya;=jla ksid —biafldf,a f,dl= uy;aud˜ fykaøslag o`vqjula §ug iqokï jQ wjia:dfõ mdif,ka mek .sfhah' bka miq lsis Èkl;a mdi,l fyda msßfjKl mka;s ldurla ;=< úêu;a wOHdmkhla fkd ,enQ rdyq, ysñ úYajlS¾;sOr uyd m`äjrfhl= ùu ienúka u wdYap¾hhls'
OkH mqKH ,laIKhkaf.ka fyì fykaøsla Tyqf.a oy;=ka jk úfha È ms,dfka iS,dkkao ud ysñhka úiska W;=ï meúoaog we;=<;a flßKs' ta j,afmd, Oïuoiais kñks' tjlg uy m`äjrfhla f,ig m%lgj isá mrf.dv iqukidr ysñhka fj;ska NdI;%h yod< Oïuoiais ysñj jeäÿr wOHdmkh i`oyd ud;r uyd uka;skaohg we;=<;a flßKs' kuq;a lsis Èkl tu msßfjfka mka;shlg iydNd.S fkdjqK nj rdyq, ysñfhda u lsh;s' ;u csú;fha mrudo¾Ys O¾udpd¾hhka jq mrf.dv iqukidr ysñhka wkqj hñka rdyq, ysñfhda l,la wdrKH.; csú;hlhg fhduqj msKavmd;slx.h yd m;a;msKaälx.h hk Oq;x. fol iudokaj b;d ÿIalr mejÈ m%;smodjl o ksr; jQy'
ful, isxy, cd;sh mqj;a m;g —uyKlu˜ kñka ,sms fm<la ,shd fmdÿckhdf.a f.!rjhg md;%j isá rdyq, ysñ kj mshjrla ;nñka tjlg meÜkdys jevúiQ uq;af;Ügqfõ.u O¾fïYajr ñysjkaf.a werhqula wkqj Wiia wOHdmkh i`oyd 1925' 12' 26 Èk bkaÈhdj n,d jevu lf<ah' tfy;a tu .uk id¾:l fkdjQfhka 1926' 02' 16 Èk fmr< ,xldjg jevu lsßug isÿ úh' tfy;a ish Ydiksl ld¾hhka w;a fkd y< rdyq, ysñ 1927' 03' 04 Èk rdc.sßfha O¾uÿ; iNdjg ne`È kj udj;la Tiafia ish fiajh iudchg iemhSu'
fuf;la j,afmd, Oïuoiais kñka isá fï kj ux fidhk m%;sNd iïmkak ;reK NslaIqj ;u;a úiska u OïuoiaiS hk ;u merKs ku w;yer ;u Ydia;Dka jykafia flfrys mej;s wiSu; Nla;s fm%auh lrK fldgf.k j,afmd, rdyq, hk kñka y`ÿkajd .ekqKs' O¾ufoaYkd lrñka .ñka .u jevu l< rdyq, ysñ idïm%odhsl ms<s.;a we;eï u;j,g oreKq f,i myr ÿks' tksid we;eï NslaIQka jykafia,df.ka wd úfrdaO;djkag o uqyqK Èug o rdyq, ysñhkag isÿ úh' —if;Hdaoh˜ kï m;%sld Wkajykafia w;ska rpkd jQfha o ful,h'
j,afmd, rdyq, ysñ 1936 § fld<U úYajúoHd,hg ^,xld úYajúoHd,h& ne`È tys wOHdmkh wjika fldg 1941 § ,kavka úYajúoHd,fhka bkaÿ wd¾h NdId ms<sn`o î' ta' f.!rj Wmdêh ,nd .;af;ah' kej;;a bkaÈhdjg f.dia Ydia;S%h m¾fhaIK lghq;= lsßfï wdYdfjka 1941 È l,algd úYajúoHd,hg .sh;a fojk f,dal hqo ;;ajh fya;=fjka tu .uk o wid¾:l úh' rdyq, ysñfhda 1942' 04' 03 È kej; ,xldjg jevu l<y'
rdyq, ysñhkaf.a ó<. Wm; isÿjkafka fuu w.ukh;a iu.h' Bg ;sôßf.h jqfha úoHd,xldrhhs' rdyq, ysñhka ful, lghq;= lf,a hq. m%j¾;lfhl= f,iks' tksid Wkajykafia Y%s ,xld idcfha y;,sfya oilfha isÿ jQ mßj¾;k /il l:dkdhlhd o fõ' y;<sia oilh hkq ,xld foaYmd,k b;sydifha b;d ;srKd;aul ld,mßÉfcaohla nj wms fyd`Èka oksuq' tla mfilska th Y;j¾I .Kkdjla ngysr wêrdcHjdÈkag k;=j buy;a mSvdjla ú`È m%cdjla ksoyfia wreK¨ ±lSfï wfmalaIdfjka isá ld, jljdkqjls' wfkla miska wOHdmk whs;sh' wd.u weoysfï whs;sh" iaj NdIdfjka lghq;= lsßfï whs;sh wdÈ ;ukag wysñj mej;s ;u whs;Ska Èkd .eksug iudch bÈßhg meñfKñka ;snQ jljdkqjls' fuf,i iudchSh mßj¾;khla wfmalaId l< m%.;sYs ck;dj ish l`ojqre flakaøia:dh f,i ;nd .;af;a úoHd,xldrhhs' tjlg lsßj;a;=vqfõ m%{didr kdysñ" hlalvqfõ m%{drdu
kdysñ' nU/kafoa iSj,s ysñ" fldgfyafka m[a[dls;a;s ysñ" kd;a;kaäfha m[a[dlr ysñ" l<e,awe,af,a wdkkao id.r ysñ jeks ysñjre o rdyq, ysñhka iu. fmdÿ ck wr., i`oyd kdhl;ajh iemhqy'
rcfha foaYmd,k kdhl;ajh ksjerÈ udj;lg fhduqlr ùfï uy;a wNs,dIfhka hq;=j bÈßm;a l< we;eï m%;sixialrK ksid úoH,xldr l`ojqrg jdr .Kkla foaYmd,k{hska iu. .efgkakg isÿ úh' fuu wjia:djkays È rdyq, ysñhka fmka jq iDcqmámkakNdjh ienúka u m%YxikShh' lsisÿ foaYmd,{fhl=f.ka fm!oa.,sl jrm%idohla lsisúfgl;a Wkajykafia wfmalaId fkdl<y' ta ksl,e,a foaYmd,k csú;h TkEu ia:dkhl § flaYr isxyfhl= fia ke.s isákakg j,afmd, ysñhka Yla;shla úh' jfrl nKavdrkdhlhka iu. .egqKq rdyq, ysñ ;j;a jfrl ã' tia' fiakdkdhl iu. .egqKs' ;j;a jfrl .egqfKa
Bßhf.d,a, iu.h' ks¾Ns;' úma,jldß tfiau ÿro¾Ys rdyq, ysñhka m%;sjdÈyq isg wìuka is`o.;ay'
;uka jykafia ±rE u;h ljr ;rfï c.fl;= bÈßfha jqj m%ldY lrkakg lrï ks¾Ns; jQ rdyq, ysñ foaYmd,k{hkaf.a wkqÑ; tfiau wf.dapr ;Skaÿ ;srK ±ä fia úfõpkh lf<ah' Wkajykafia foaYmd,kh csú;fhka ,;a w;a±lsï b;d nyq,h' rdyq, ysñhkaf.a foaYmd,k csú;fha w;a±lsïj,ska iudk l< yels ;rfï foaYmd,ksl w;a±lsï we;s ;j;a NslaIQka jykafia kula jQfha kï ta fyakamsgf.or [dKiSy ysñhka muK' flafia kuq;a Wkajykafia ;u w;a±lsï o tl;= fldg ,laÈj NslaIQkaf.a w;afmd;la jka NslaIqjf.a Wreuh kï lD;sh o ful, u ^1946& rpkd l<y' tu lD;sh fl;rï ckm%sh ùo h;a lD;sfha ish`Mu msgm;a i;s ;=kla we;=<; wf<ú ù wjika jQ nj jd¾;d fõ'
;jo ksoyia wOHdmk mk; ch.%yKh lrúug rdyq, ysñhkaf.a ,enqKq wk.s iyh o fuys § isys l< hq;=h'
fï ish¨ lror ndOl yd fmr<s uOHhfha uydpd¾h u,,fialrhkaf.a Wmfoia we;sj wdpd¾h Wmdê ksnkaOh i`oyd “History of Buddhism in Ceylon” ^,laÈj nqÿiufhys b;sydih& hk uefhka bx.%sis NdIdfjka Ydia;%Sh m¾fhaIKhla isÿ l< rdyq, ysñfhda ta i`oyd ,xld úYajúoHd,fhka 1950 § wdpd¾h Wmdêh ,nd .;ay'
rdyq, ysñhkaf.a csú;fha yerjqï ,laIHh jqfha o 1950 j¾Ihhs' uydhdk nqÿ iuh iïnkaOfhka m¾fhaIKhl fhfokakg rdyq, ysñhkag wjqreÿ ;=kl YsIH;ajhla ,en 1950 oS m%xYfha fidafndaka iriúhg hkak wdKavqfõ o n,j;a úfrdaO;d ueoh' m%:ufhka m%xY ni m%.=K l< rdyq, ysñfhda wix. wdpd¾hmdokhka úiska rpld lrk ,o —wNsO¾uiuqÉph˜ m%xY NdIdjg mßj¾;kh l<y'
tfiau f,djmqrd NdId 12 lg muK mßj¾;kh lr we;s “What The Buddha Taught” ^nqÿka jod< O¾uh& hk rdyq, ysñhka úiska rÑ; 1959 § tx.,ka;fhaÈ m< lrk ,oaols' óg wu;rj Wkajykafia úiska NdId lsysmhlska .%ka: /ila rpkd lrkq ,eìK' fuf,i §¾>ld,hla m%xYh jevisáñka nqÿoyu f,djg /f.k .sh rdyq, ysñfhda kej; ,xldjg jevu fldg 1965' 11' 03 Èk Y%s chj¾Okmqr fldaÜfÜ Y%S l,HdKs idud.%SO¾u uyd ix> iydh;a; isßux., WfmdaI:d.drfha § isÿ lrk ,o w;sf¾l Wmiïmodjla u.ska fud,a,sf.dv wßhjxi w;s.re uydkdhl udysñmdKka jykafia WmdOHdhj mrf.dv rdcuyd úydrdêm;s Èf.dv m[a[dfiaLr kdysñhkaf.a wdpd¾h;ajfhka Wmiïmodj ,nd .;ay'
ta iu.u Wkajykafiag úfoHdaoh úYajúoHd,fha Wml=,m;s moúh ndr.ekSu msKsi úfYaI wdrdOkdjla ,enqKs' Wml=,m;s Oqrh iïnkaOfhka jeä wNsreÑhla fkdmej;sh;a miqj 1966 È tu moúh ndrf.k b;d ;o tfy;a hqla;s .rel Wml=,m;sjrfhl= f,i iriúh md,kh l< Wkajykafia tjlg isá wOHdmk wud;Hjrhdf.a hï hï l%shd fya;=fjka 1969 § tu moúh w;yer ±uQy'
bkslaìls j rdyq, ysñfhda kej;;a ish iqmqreÿ cd;Hka;r Ydia;%Sh fufyjr werUqy' “úoaj;a i¾j;% mQcHf; ” hkak inE lrñka úúO rg j,ska rdyq, ysñhkag werhqï .,d tkakg úh' t ksid u kej; m%xYhg hk .uk reishdj" kef.kysr c¾uksh iy fpfldiaf,djelshdjg o rdyq, ysñfhda jevu l<y' wk;=rej ;j;a l,la m%xYfha jevisá rdyq, ysñfhda 1974 § ,kavkh ish ksjdiia:dkh lr.;ay'
ndgysr Ydia;%Sh f,dalh wl¾IKh l< fï uyd úoaj;dfKda ,kavkh flakaørlr.ksñka ish Ydia;%Sh lghq;= kej; Èh;a l<y' tysÈ ,shdm, l< fmd; w;r “Zen and the Taming of the Bulls” lD;sh úfYaI jqjls' fï w;r Wkajykafia cmdkh" ishuh yd uef,aishdj jeks wdishd;sl rgj,ays o ixpdrh lrñka f:arjdo ud uydhdk O¾u iïm%odhhka ms<sn`o foaYk /ila isÿ lr we;' úYaj ls¾;sOr wiydh úoaj;=ka fukau úúO lafIa;%hkays m%dudKslhska /ila wdY%h lrkakg ful, Wkajykafiag yels úh' wfkl w;g Wkajykafia ;rï f,dalm%lg úoaj;=ka fuka u foaYmd,k kdhlhska /ila iómj weiqre l< ;j;a NslaIQka jykafia kula tod fuod;=r ,xldfõ my< jqfha o hkak iel iys;h'
tfiau Wkajykafia wefußld tlai;a ckmofha b,sfkdhsia m%dka;fha bjkaigkays msysá fkda¾;a fjiag¾ka úYajúoHd,fha b;sydih yd wd.ñl idys;Hh ms<sn`o ú{dml uydpd¾h Oqrh orñka nqÿoyu f,dj m%p,s; lrkakg buy;a fiajhla l<y' fuys ;j;a úfYaIhla we;' tkï fuu ;k;=r fynjQ m<uq mqoa.,hd ùfï yd ngysr f,dalfha tjka ;k;=rla ±re m<uq NslaIqj úfï f.!rjh o Wkajykafia i;= úuhs' tfiau rdyq, ysñhka ;j;a wefußldkq úYajúoHd, lsysmhlu lÓldpd¾h Oqr ord we;'
fmrmr foÈ. Ydia;%Sh ±kqñka m%Ndu;a l< fuu W;alDIag úh;a h;sjrhdfKda ,xld NslaIq wOHdmkfha kj ÈhqKqjla wfmalaId lrñka" tjl rch úiska werôug ;SrKh lr ;snQ fn!oaO úYajúoHd,fha lghq;= wdrïN lsÍu i`oyd 1981 § kej; ,xldjg jevu l<y' fï jk úg ^1978& kj rch úiska rdyq, ysñhkaj le<Ksh úYajúoHd,fha l=,m;s moúh o m;a lr ;snqKs' ,laÈj jevu l< j,afmd, rdyq, ysñfhda r;aud,dfka mruOïufÉ;sh msßfjfKys jevisáñka NslaIq wOJdmkh m%;sixialrK flfia úh hq;=o hkak ms<sn`o .eUqßka úuiñka wNskjfhka wdrïN lsßug ie,iqï lr ;snq fn!oaO úYajúoHd,hg wod< ks¾foaY ilia l<y' 1981 wxl 74 ork mk; u.ska ia:dms; fn!oaO yd md,s úYajúoHd,h rdyq, ysñhkaf.a tu ks¾foaY u; wdrïN jqjls' ó<`.g Wkajykafia Ydia;%Sh ksfla;kh jQ fha chj¾Okmqr msysá fla;=u;shhs' th yqfola wdjdihla muKla u fkd ùh' th ioaO¾u m¾fhaIKdh;khla o úh'
j,afmd, rdyq, ysñhkaf.a Ydia;%Sh lS¾;sh f,dj mqrd me;sßK' ta fjkqfjka Wkajykafia ,o f.!rj iïudk o iïudk o fndfydah' tu f.!rj iïudk w;r úYaIag;u iïudkg jkafka 1991 § nqreu rdcHh úiska msßkuk ,o w.a.uyd mKaä; Wmdêhhs' w.a.uyd mKaä; Wmdêh mßkeñfï W;aijh PÜG ix.dhkdj isÿ l< mdidK .=ydfjks uyd ck ikaksmd;h;a iys;j uy; yrir we;sj meje;aúK' wkQjil ish .uk ksud lrk úg rdyq, udysñhka isáfha Ydia;%jka;fhl= f,i ,eìh yels ish¨ m%dma;Ska w;am;a lrf.kh' Wkajkafiaf.a id¾:l;ajh msgqmi úYd, msßila o jQy' bka tla wfhl= jkafka fykaøsla o is,ajd fyÜáf.dv uy;auhd' Tyq rdyq, ysñhkaf.a jeäuy,a ifydaorhka w;ßka tla wfhls'